Afgelopen zondag was ik op een evenement voor mental health awareness in Canggu (Bali). Een plek die dit soort evenementen hard nodig heeft.

Oei! Dat is gemeen. Maar het moet gezegd worden. Ik woon er niet meer, en dat is om een reden. Dit eens prachtige, gemoedelijke dorpje is veranderd in een halve outdoor fotostudio voor plastic influencers. 

Opgespoten lippen, neptieten, opgevulde billen en strakgetrokken gezichten vullen de straten en fitnesscafés. Levende filters.

En dat alles in de kleinst mogelijke outfits. Om daartussen je nuchterheid te bewaren, is op zijn zachtst gezegd een uitdaging.

Je moet sterk in je schoenen staan, wil je jezelf niet vergelijken met al die ogenschijnlijk gelukkige, gebeeldhouwde figuren. Of is dit tegenwoordig overal zo?

Ik kan me voorstellen dat Amsterdam ook niet de makkelijkste plek is. Of New York, Hong Kong, of Bergen op Zoom. De wereld is nu eenmaal veranderd. En botox is de norm geworden.

Dat vind ik jammer. Niet in de laatste plaats omdat ik zelf een bijna dagelijks gevecht in de spiegel voer. Ik wil namelijk geen botox of fillers. Ik vind het niet mooi bij anderen en het lijkt me niet mooi bij mezelf.

Maar die toenemende rimpels accepteren… man, het beklimmen van Mount Everest lijkt me soms makkelijker.

Verzetten heeft geen zin  

Anyway, gisteravond dus. Prachtige verhalen van mensen, authentieke mensen. Over hoe ze depressies, angsten en onzekerheden hebben overwonnen. Over hoe ze omgaan met eenzaamheid, verlies, verdriet, de dood. 

Kortom, het was een gezellige avond.

Nee, echt. Ja, het zijn ‘zware’ onderwerpen, maar dat komt alleen omdat we dat ervan maken. Een spreker die mij in het bijzonder raakte, Chris Walker, maakte een mooie vergelijking tussen licht en donker, leven en dood, eb en vloed, geluk en verdriet, inademing en uitademing. 

Allemaal twee kanten van dezelfde medaille. Toch hechten we meer waarde aan de ‘positieve’ dingen dan aan de ‘negatieve’ dingen.

Waarom is dit? Waarom is jong beter dan oud? Geluk beter dan verdriet? Waarom houden we ons vast aan de ‘fijne’ gevoelens en verzetten we ons zo hard tegen de ‘pijnlijke’ gevoelens?

Komt onze pijn echt voort uit onze ‘negatieve’ emoties (angst voor rimpels en ouderdom, angst om niet goed/mooi/slim genoeg te zijn, angst voor de dood)?

Of is het meer ons verzet ertegen, dat ons laat lijden?

Want zowel geluk als pijn zijn een onderdeel van het leven. Van jou. Door het ontkennen van pijn of het willen ‘overstijgen’ van die pijn door altijd alleen maar gelukkig te willen zijn, ontken je een deel van jezelf.

Wat pijn betekent

Als we het lijden kunnen herkennen, en als we het omarmen en diep in de wortels ervan kijken, dan kunnen we de gewoontes die het voeden loslaten en tegelijkertijd een weg naar geluk vinden. Lijden heeft zijn heilzame kanten. Het kan een uitstekende leraar zijn.

Thich Nhat Hanh, No Mud, No Lotus

Pijnlijke emoties (jaloezie, verdriet, woede, frustratie, etc.) zijn signalen van iets wat je aandacht nodig heeft. Het woord ‘emotie’ is afgeleid van het Latijnse woord emovere, wat ‘doen bewegen’ betekent.

Emoties vertellen je waar je wel en niet naar toe wilt, en of je iets moet veranderen of aanvaarden. 

Elke emotie heeft een boodschap.

• Angst vertelt je dat je beter voor jezelf moet zorgen.
• Boosheid vertelt je dat je ergens om geeft of dat je iets wilt wat je eigenlijk niet nodig hebt of kunt krijgen.
• Teleurstelling vertelt je dat de realiteit niet overeenkomt met je hoge verwachtingen, en dat je dus je verwachtingen omlaag moet schroeven.
• Eenzaamheid vertelt je dat je je niet verbonden voelt, en dat je de verbinding met jezelf en/of met anderen moet opzoeken. 

Even zitten met je emoties

Vaak luisteren we helemaal niet naar onze emoties. We begrijpen ze verkeerd, we onderdrukken ze en zoeken afleiding in allerlei vormen en middelen.

Tja, soms stop ik mijn hoofd ook in het zand (of in een bak chocolade-ijs) als ik word overspoeld met pijnlijke emoties.

Vroeger was ik daar helemaal een kei in. Logisch, als je als zeventienjarige je vader aan depressie verliest. Dat is een pijn die niet eens uit te leggen is. Ik deed er alles aan om dat niet te voelen. Zo heb ik mezelf aangeleerd dat pijn zo snel mogelijk vermeden/weggedrukt moet worden.

Alcohol was een favoriete ontsnapping, reizen, sporten, seks en nieuwe veroveringen…alles om mezelf maar af te leiden van wat er echt aan de hand was.

Tegenwoordig probeer ik te luisteren naar wat mijn lichaam en mijn emoties me echt vertellen. Als ik onrust, ontevredenheid of en bedrukkend gevoel ervaar, ga ik er even mee zitten.

Het gevoel er dan laten zijn in plaats van afleidingen zoeken. Liefst op mijn yogamat, in kindhouding.

Daarna lost het vanzelf weer op en heb ik beter inzicht in mijn gedrag gekregen. En het leuke is dat als je inziet wat jouw emoties je vertellen, je deze truc ook op je partner, je vrienden of je familie kunt toepassen. Zo versterk je empathie en compassie.

Pijn aanvaarden voor een gelukkiger leven

Hunkeren naar geluk doet ons alles vrezen of afwijzen wat ongelukkigheid of pijn veroorzaakt. Gehechtheid aan bezit en prestatie leidt steevast tot teleurstelling en ontgoocheling, omdat alles vergankelijk is. De positieve psychologie van het nastreven van positieve ervaringen en het vermijden van negatieve ervaringen werkt dus averechts, omdat juist de focus op geluk de kiem van ongelukkigheid en lijden in zich draagt. Het niet omarmen van de levenservaring in zijn totaliteit ligt aan de basis van lijden.

Paul T.P. Wong – klinisch psycholoog

Ik snap waarom mensen zich laten verbouwen. Ik snap waarom viervijfde van de cast van Friends er tegenwoordig uitziet als maanmannetjes. En ik snap ook waarom het me frustreert.

Het confronteert me met mijn eigen onzekerheden, mijn gehechtheid aan schoonheid, jeugd, aandacht en het geluk dat ik daar altijd aan vastkoppelde.

Door die gehechtheid proberen los te laten en de pijn van de vergankelijkheid te aanvaarden, kan ik mezelf een hoop frustratie besparen. Ik zeg niet dat dit me elke dag lukt, maar ik doe verdurrie mijn best.

Het ontsnappen van pijn en negatieve emoties is niet een kwestie van naar buiten kijken, maar naar binnen. Door jouw shit binnen te laten en toe te geven, leer je wat jij nodig hebt en leer je te begrijpen waarom andere mensen zo op je zenuwen werken.

Zo zijn pijnlijke emoties een mogelijkheid om te leren en om dichterbij elkaar te komen.

Het leven is nu eenmaal een gedoetje

Ja, pijn is kut. Negatieve emoties zuigen, hard. Je kunt je kop in het zand blijven steken en alles doen om pijnlijke dingen te vermijden.

Maar hoe lang kun je dat volhouden? De pijn komt uiteindelijk toch wel naar boven, misschien in de vorm van paniekaanvallen of depressie.

Om dat te voorkomen en volledig van het leven te genieten, kun je niet anders dan pijn aanvaarden en accepteren dat negatieve ervaringen onvermijdelijk zijn.

Er is donker, er is licht. Er zijn hoogtepunten en dieptepunten. Er is genot en er is pijn. Soms voel je je ruk en dat is oké. Juist die pijn aanvaarden, dat neemt al een hoop onnodige pijn weg.

In de woorden van Nederlands filosoof René Gude: ‘het leven is een gedoetje, maar wie zich daaraan overgeeft, zal het leven optimaal smaken’.