Je sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel zijn termen die je veel hoort in de yoga en wanneer je moet herstellen van een blessure (fysiek of mentaal).
Maar wat houden ze precies in? Hoe werkt ons zenuwstelsel en waarom is het belangrijk om een balans te vinden tussen actie en ontspanning? Ik leg het je uit.
Hoe zit je zenuwstelsel in elkaar?
Je zenuwstelsel bestaat uit twee hoofdonderdelen:
- Het centrale zenuwstelsel (je hersenen en ruggenmerg)
- Het perifere zenuwstelsel (dit loopt als een netwerk door je hele lijf)
- Somatisch (motoriek aansturen)
- Autonoom (vitale lichaamsfuncties)
Binnen het perifere zenuwstelsel heb je het autonome zenuwstelsel.
Dit regelt van alles, zonder dat je erover nadenkt. Zoals je ademhaling, hartslag, spijsvertering en temperatuur.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit:
- Het (ortho)sympathisch zenuwstelsel → je actiestand.
- Het parasympathisch zenuwstelsel → je herstelstand.
Verschil sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel
Je sympathisch en parasympathisch zenuwstelsel kun je beschouwen als respectievelijk je gaspedaal en je handrem.
Sympathisch zenuwstelsel → actie
Het sympathisch zenuwstelsel zorgt ervoor dat je scherp bent, reageert op stress of gevaar, en in actie komt.
Maar als dit te vaak ‘aan’ staat, dan merk je het: gespannen spieren, onrustige ademhaling, opgejaagd gevoel, piekeren, paniek, negatieve gedachten, opgeblazen buik, etc.
Parasympathisch zenuwstelsel → herstel
Daartegenover staat het parasympathisch zenuwstelsel. Dit is actief wanneer je lichaam zich veilig voelt.
Je hartslag daalt, je ademhaling wordt dieper, je darmen doen weer hun werk. Dit is de stand waarin je lichaam geneest, herstelt en tot rust komt.
En dan is er ook: de nervus vagus
Deel van je parasympathisch zenuwstelsel is de nervus vagus. De nervus vagus is een belangrijke zenuw die je hersenen verbindt met je organen (zoals je hart, longen en darmen).
Hij speelt een sleutelrol in hoe je lichaam ontspant.
Dus nog even samengevat:
- (Ortho)sympathisch = actie, stress, overleven
- Parasympathisch = rust, herstel, spijsvertering
- Nervus vagus = deel van het parasympathisch zenuwstelsel dat je lichaam kalmeert.
Wat gebeurt er bij een overactief sympathisch zenuwstelsel?
Veel mensen zitten door chronische stress en een te druk leven (onbewust) in standje ACTIE.
Ze ademen hoog en oppervlakkig, en kunnen tegen dingen aanlopen zoals slecht slapen, paniek, piekeren en buikproblemen.
Buikproblemen door chronische stress
Als je te lang in actiemodus staat en geen tijd neemt om te ontspannen, dan kan je spijsvertering zijn werk niet goed doen.
Je spijsvertering gaat namelijk op slot bij stress (aka een actief sympathisch zenuwstelsel). Daardoor kun je klachten krijgen zoals prikkelbare darmen, een opgezette buik, diarree, constipatie, etc.
Met ademwerk en yoga activeer je juist de kalme stand (parasympathisch zenuwstelsel) – en geef je je lijf en hoofd de ruimte om te herstellen. Dit kan allerlei klachten verminderen, waaronder buikproblemen.
Parasympathisch zenuwstelsel activeren met yoga
Je kunt de nervus vagus stimuleren met rustige yoga, waarbij je vertraagt, diep ademt (vanuit je middenrif/buik) en bewust beweegt.
Denk aan houdingen zoals de kindhouding of een vooroverbuiging, die je zenuwstelsel kalmeren.
Ademhalingsoefening om te ontspannen
Ook met ademhalingsoefeningen kun je de nervus vagus stimuleren. Maak bijvoorbeeld je uitademing langer dan je inademing.
Adem 4 tellen in en 6 tellen uit. Ontspan je kaken en je schouders terwijl je de oefening doet.
Wil je meer oefeningen om je zenuwstelsel te kalmeren? Bekijk deze 5 oefeningen voor directe ontspanning.
Verder lezen
- Rust in je hoofd krijgen op een drukke dag – meditatie
- 10 tips om beter te slapen (inclusief slaapmeditatie)
- Wat is Ayurveda? Uitleg, voorbeelden en praktische tips
- Hoe ik van mijn paniekstoornis ben afgekomen
Jessica is gecertificeerd (CYT-300) yogadocent, blogger en schrijver, gespecialiseerd in holistische gezondheid en Ayurveda. Ze heeft een liefde voor reizen, dansen op golven en een kat genaamd Bas.