Eten volgens Ayurveda: 5 tips voor goede poep
Eten volgens Ayurveda gaat niet alleen om wat je eet, maar ook om hoe je eet.
Een moment van stilte, waardering en dankbaarheid is enorm bevorderend voor je spijsvertering. Het activeert je parasympathisch zenuwstelsel, waardoor je lichaam voldoende rust krijgt om je maaltijd te verwerken.
Hier volgen 5 Ayurvedische voedingstips voor goede poep.
Duik in mijn boek (Het genot van goeie shit) met een dozijn aan Ayurvedische recepten:
1. Mindful eten volgens Ayurveda
Mindful eten is de allerbeste Ayurvedische voedingstip die ik je kan aanraden. Het lijkt te simpel voor woorden, maar is voor gehaaste mensen nogal een uitdaging.
Ik moet hier zelf ook elke keer aan denken. Wanneer ik trek heb, heb ik HONGER (bedankt, pitta constitutie). Het liefst duw ik iets in één keer naar binnen, met als gevolg: buikpijn.
Behalve dat mindful eten darmproblemen helpt voorkomen, zorgt het er ook voor dat je minder snel aankomt.
Het duurt namelijk rond de twintig minuten (soms korter, soms langer) voordat je maag een signaal van verzadiging naar je hersenen stuurt.
Geef jezelf twintig minuten per maaltijd
Eet je in die twintig minuten de halve koelkast leeg, dan eet je dus meer dan wanneer je de tijd neemt om elke hap goed te kauwen. Sommige mensen schrokken hun maaltijd in vijf tot tien minuten weg. Dan is het niet zo raar dat ze daarna nog trek hebben.
Bovendien zorgt mindful eten voor een dieper tevreden gevoel.
Zelfs al eet je een kleffe boterham, of een van je vele mislukte gerechten omdat je simpelweg een ramp in de keuken bent, dan kun je door mindful te eten de smaken beter ervaren.
Zo wordt iets zoeter of sterker van smaak – en dus lekkerder. Ook heb je minder toegevoegd suiker of zout nodig.
Spijsvertering begint in je mond
Om te begrijpen hoe belangrijk goed kauwen is, leg ik je even uit hoe je spijsvertering werkt.
Zodra je voedsel ziet, ruikt of eraan denkt, dan is de eerste stap dat je speeksel aanmaakt. Denk maar eens aan een romige chocoladetaart.
Je lichaam bereidt zich voor op het voedsel en laat het water letterlijk in je mond lopen. In je speeksel zitten enzymen die nodig zijn om het voedsel af te breken.
Speeksel maakt het makkelijker om je eten door te slikken. Er kan per dag wel een liter speeksel worden aangemaakt.
Ondertussen vinden er andere stappen plaats.
- Je slokdarm begint stuiptrekkingen te vertonen om je chocoladetaartje naar je maag te duwen.
- Je maag begint meer zuur aan te maken, dat ziekmakende bacteriën doodt.
- En in de dunne darm, waar het belangrijkste deel van de spijsvertering plaatsvindt, worden enzymen aan de taart toegevoegd. Deze breken het voedsel nog meer af, zodat je lichaam de voedingsstoffen kan opnemen.
“Drink your food and eat your drinks”
Als je te snel eet, dan heeft je darmkanaal niet voldoende tijd om zich voor te bereiden. Grote happen die onvoldoende zijn gekauwd zijn moeilijker voor je maag om te verteren.
De volgende keer dat je wat gaat eten, stel dan een minimum aantal kauwen per hap in.
- Kauw minstens vijftien of twintig keer en slik voedsel alleen door wanneer het zacht is en er geen grote stukken meer in zitten.
- Kauw ook op vloeibaar voedsel of dranken, zodat er speeksel vrijkomt en je de eerste stap van je spijsverteringsproces niet overslaat.
Oefening voor mindful eten
Oké. Je hebt trek. Voordat je als een hongerige wolf je eten aanvalt, neem even vijf rustige ademhalingen. Ontspan je spieren, ontspan je buik. Breng je aandacht naar je buikademhaling.
Wanneer je lijf rustig(er) is geworden, neem je een hap. Je hoeft niet per se je ogen te sluiten, maar als je alleen bent, waarom niet.
Met je ogen dicht worden andere zintuigen, zoals je smaakzintuig, gevoeliger. Kauw je hap zo vaak dat je geen harde stukken meer in je mond hebt.
Het liefst totdat het vloeibaar is. Merk op welke smaken je kunt onderscheiden. Wat proef je? Is het zoet? Zout? Bitter? Hoe voelt de structuur aan?
Kun je ervan genieten? Niet alleen van de smaak, maar ook van het gevoel van eten in je mond?
Blijf na de maaltijd vijf minuutjes zitten of ga een kwartier rustig wandelen of bewegen.
2. Met de zon mee eten
Naast mindful eten doet met de zon mee eten ook wonderen voor je spijsvertering.
Je spijsvertering heeft een dagelijkse cyclus, net als de zon. Hij moet op gang komen wanneer de dag begint. De ochtend is daarom goed om te beginnen met voedsel dat niet te zwaar op de maag valt.
Zwaarste maaltijd bewaren voor de middag
- In de ochtend is het makkelijk om te beginnen met fruit (gestoofd als je het nog gemakkelijker wilt maken) en daarna granen, zoals havermout (geweld en goed gekookt), quinoa of rijst.
- In de middag staat de zon op zijn hoogst en is je spijsvertering lekker opgestookt. Je kunt dan zwaarder verteerbare maaltijden nemen. Vette vis of noten met groenten, of peulvruchten met groenten en basmatirijst.
- In de avond, wanneer de zon ondergaat, daalt ook je spijsverteringsvuur. Licht verteerbare maaltijden voor de avond zijn bijvoorbeeld soepen, of gekookte groenten met zoete aardappel of rijst.
3. Geen verkeerde voedingcombo’s eten volgens Ayurveda
Voedselcombinaties zijn een hot topic. Een populair dieet dat zich richt op het ‘correct’ combineren van voedsel, is het Hay-dieet.
Hay adviseert om geen zetmeel of suikers (koolhydraten) te combineren met eiwitten. Dus geen aardappels met vlees bijvoorbeeld, iets dat in Nederland wel vaak wordt gedaan.
De reden hierachter is dat verschillende voedingsmiddelen verschillende enzymen nodig hebben om afgebroken te worden. Bij koolhydraten en eiwitten werken die elkaar tegen volgens Hay.
Ook in de Ayurveda worden bepaalde voedselcombinaties niet aangeraden. Ayurveda benadrukt alleen wel dat dit met name geldt wanneer je darmproblemen hebt. Als je geen darmproblemen hebt, dan kun je in principe eten wat je wilt.
Yoghurt met fruit = no bueno
Heb je dat wel, dan kun je je spijsvertering een handje helpen door bijvoorbeeld complexe koolhydraten, zoals zilvervliesrijst, aardappelen, havermout en volkoren producten, niet te combineren met eieren, zuivel of fruit.
Die lekkere bakken yoghurt met fruit en muesli kun je dus beter even laten staan. Fruit is makkelijk verteerbaar, maar wel als het op zichzelf wordt gegeten, niet gecombineerd met yoghurt.
Hier moest ik zelf echt een omschakeling maken, want ik knalde graag van alles in mijn smoothiebowl. Nu eet ik mijn fruit los een uurtje voor of na mijn maaltijd.
Eén proteïnebron per maaltijd
Je kunt beter één proteïnebron tegelijk eten volgens Ayurveda. Dit betekent dat je beter geen ei met vis of vlees combineert, of melk met noten.
Ik eet nu meestal in de middag mijn proteïnebronnen (ei, vlees of vis) met groenten – zonder rijst, pasta of aardappels. En in de avond eet ik dan mijn koolhydraten (rijst of aardappelen) met groenten. Tot nu toe werkt dit goed.
4. Voedsel makkelijk verteerbaar maken
Er is voedsel dat makkelijk te verteren is en er is voedsel dat moeilijk te verteren is. Zo zijn de meeste fruitsoorten snel te verteren. En de meeste (rauwe) groenten weer wat minder.
Maar ook zwaar voedsel kun je lichter verteerbaar maken. Plantaardige cellen hebben een harde celwand, die je zachter maakt door het te koken. Op die manier kunnen de voedingsstoffen beter worden opgenomen.
De functie van kruiden
Ook kun je bepaalde kruiden toevoegen. In de Ayurvedische keuken gebruik je kruiden niet alleen om een lekker smaakje aan een gerecht te geven. Kruiden zijn functioneel en worden ingezet om een product beter verteerbaar te maken.
- Aan rijst kun je bijvoorbeeld kruidnagel toevoegen om gasvorming te voorkomen.
- Bij een eitje kun je wat peterselie, kurkuma en peper eten.
- En aan yoghurt kun je wat gember(sap) toevoegen om de vorming van slijm te voorkomen.
Er is een dozijn aan andere redenen om kruiden te gebruiken. Zo kun je ‘wind’ (gas) afdrijven, je lijf ontdoen van parasieten, je bloed zuiveren, je geest kalmeren of je menstruatie reguleren.
Welke kruiden het meest geschikt zijn, ligt aan welke dosha in balans moet worden gebracht.
- Scherpe, verhittende kruiden (peper, cayennepeper, chili, mosterd, nootmuskaat, kerrie, paprikapoeder, mierikswortel, knoflook, sambal) zijn bijvoorbeeld minder goed voor pitta, maar wel goed voor vata.
- Andersom versterken verkoelende kruiden (munt, venkelzaad, peterselie, koriander, dille en kardamom) vata, maar verminderen pitta.
- Om kapha te balanceren, werken kurkuma en gember goed.
Havermout laten weken
Tot slot kun je voedsel ook laten weken in water om het beter verteerbaar te maken.
Granen, peulvruchten, noten en zaden bevatten antinutriënten die het lastig maken voor je lichaam om essentiële voedingsstoffen op te nemen.
Door ze een aantal uur of een nacht in water te weken, worden de antinutriënten afgebroken. Ook kun je noten roosteren om ze beter verteerbaar te maken.
5. Buik masseren voor een goede spijsvertering
Wist je dat de darmen van baby’s na de bevalling nog zo’n drie maanden moeten wennen aan het verteren van borstmelk? Daarom hebben baby’s vaak krampjes.
Wat helpt is om hun buikjes licht te masseren met de klok mee. Bij volwassenen werkt dit ook goed. Het masseren van het spijsverteringskanaal beweegt stilstaand, vastzittend voedsel zodat je lichaam het op kan ruimen.
Daarnaast stimuleert het je lymfeklieren en spijsverteringssappen.
Heb je pijn in je buik of last van een opgeblazen gevoel? Ga dan liggen, ontspan en beweeg je vingertoppen over je buik, net als een kat die met zijn pootjes knedende bewegingen maakt.
Purrrr
Een kat doet dit trouwens als kitten bij de moeder wanneer het honger heeft, om de melkproductie op gang te brengen. Als je een kat hebt (gehad), dan weet je dat hij dat ook kan doen op je eigen schoot.
Dat doet hij omdat hij zich dan relaxed voelt. Wanneer je je eigen buik masseert, denk dan aan een fluffy kitten en doe dit liefdevol. Masseer met de klok mee; dat is de richting waarop je darmen het voedsel vervoeren.
Leer meer over hoe je kunt eten volgens Ayurveda
Dit was een (aangepast) fragment uit mijn boek Het genot van goeie shit – verkrijgbaar via Bol.com en Ako. Of direct hier op mijn website.
In dit boek vertel ik hoe ik depressie, angst en darmklachten heb leren managen, en deel ik mijn eigen verhaal. Daarnaast deel ik nog meer Ayurvedische voedingstips, afkomstig van experts en opleidingsinstituten als het EISRA.
